We komen allemaal in contact met mensen waarvan we het gevoel hebben dat er ons iets stoort aan hun gedrag en waarbij we dus graag zouden hebben dat ze hun gedrag veranderen.
Los van het hen er op aanspreken, weten we ook dat de ander niet zo maar zijn of haar gedrag wil/kan aanpassen op basis van een simpel verzoek van ons uit.
Dit geldt uiteraard in beide richtingen. Met andere woorden, ook jijzelf kan (of wil) niet opeens je gedrag aanpassen op het verzoek van een ander.
Maar waarom is het dat het zo moeilijk is om ons gedrag aan te passen als iemand er om vraagt?
Verandering bij een andere persoon teweeg brengen kan alleen als deze andere persoon gemotiveerd is om iets aan zijn of haar gedrag te veranderen. Je kan dit dus niet louter van extern uit bekomen. We komen dan al snel op het spoor van de Zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan. Respecteer dus de autonomie van de ander, zorg dat de ander zich betrokken/verbonden voelt en hoe rekening met de competentie van de andere persoon.
Op een motiverende wijze met de andere persoon in gesprek gaan is belangrijk zodat de interactie leidt tot wat mooi aangeduid wordt met ‘verandertaal’. Met andere woorden, zorg er voor dat de andere persoon de ‘ik wil’-kant versterkt en dus in de manier waarop zaken gezegd wordt aangegeven wordt dat dit pleit voor verandering en tegen de huidige gang van zaken. Er moet een spanning ontstaan bij de persoon zelf tussen wat er is en wat er gewenst is. Deze spanning zal de ander in beweging brengen richting de gewenste situatie.
Vanuit de gesprekken die je voert, in een sfeer van aanvaarding en empathie, moet de ander duidelijk aanvoelen dat je iets wil bereiken in samenwerking. Soms zal je al eens moeten dieper gaan om het verlangen naar verandering boven water te krijgen, in het bewustzijn van de andere persoon.
Om te komen tot gedragsverandering reken je ook op de motivatie en het commitment (de inzet, het engagement) van de ander. Zoals hierboven gesteld, het gaat om een samenwerking van enerzijds jij die de verandering wil en de andere waarvan de verandering van gedrag gevraagd wordt. Let er hier bij op dat er ‘gevraagd’ staat. Je kan immers niet eisen.
Belangrijk bij verandertaal is dat men nagaat of de wil aanwezig is bij de ander. Heeft hij/zij redenen om te veranderen? Is er in de voorgeschiedenis al eens iets gebeurd dat nu een hulp kan bieden in de verandering? Voelt de ander de noodzaak aan van de verandering?
Tenslotte is het eveneens van belang om te informeren naar het engagement bij de persoon, welke acties hij/zij voorstelt om mee aan de slag te gaan en waarmee hij/zij concreet wil beginnen als vertrekpunt. Hou hierbij rekening dat het belangrijk is te werken met (zeer) kleine maar haalbare stappen. Kleine stappen zijn vaak haalbaar en zullen op zich motiverend werken om de tocht verder te zetten. Uiteindelijk leiden zeer veel kleine stappen tot een lange afgelegde weg. Dit is sowieso beter dan grote stappen te willen zetten zodat de verandering snel zichtbaar zou worden, maar halverwege de moed opgeven omdat het té moeilijk blijkt.
Vermijd dat het gesprek dat je voert om tot gedragsverandering te komen, eindigt in een ‘worsteling’ tussen jou en de andere persoon omdat deze laatste het gevoel heeft dat je hem/haar dingen wil opleggen/dwingt tot verandering. Dit druist in tegen de autonomie (onder andere keuzevrijheid) waar we als mens zoveel belang aan hechten. Bovendien kan het gesprek een gevoel geven dat je over de ander een oordeel velt. En geef toe, niemand heeft graag het voorwerp te zijn van een oordeelvorming, laat staan een veroordeling.
Het is beter om je op te stellen vanuit een samenwerkende ingesteldheid waarbij je onderzoekt wat er juist moet veranderen en in welke zin, wat de voordelen (kunnen) zijn van de verandering, hoe dit gerealiseerd kan worden, … Hierbij is het belangrijk dat je vooral open vragen stelt en de antwoorden komen vanuit de andere persoon. Hoe empathisch je ook tewerk gaat, je kan nooit invullen voor een ander (NIVEA) en de ander zal meer geneigd zijn de stappen/acties uit te voeren wanneer deze vanuit zichzelf komen dan wanneer deze van jou komen (denk er aan, dit geeft mogelijks het gevoel iets opgelegd te krijgen of kan betekenen dat de stappen als te groot/niet haalbaar ervaren worden).
Toch nog even de aandacht vestigen op het feit dat er geen ‘wondermiddel’ bestaat dat je kan garanderen dat de ander zijn/haar gedrag sowieso ten goede zal aanpassen als het gevraagd wordt. Veel factoren spelen hierin een rol. Je kan wel enkele technieken toepassen die de kans op succes kunnen faciliteren.
En in alle eerlijkheid, voor je vraagt aan een ander om zijn/haar gedrag aan te passen, durf eerst eens in de spiegel te kijken. Wie weet welk positief gevolg er daaruit al kan voortkomen 😊
Veel succes!