Communicatie-expert en gedragskundige, Thomas Erikson, is de schrijver van enkele boeken omtrent het menselijk functioneren en de moeilijkheden die er zijn in het onderlinge contact. Hij doet dit door een eenvoudige vierdeling te maken en de mensen zo in te delen in 4 eenvoudig herkenbare ‘persoonlijkheidstypen’. Hij beseft heel goed dat dit te eenvoudig is en dat elke mens een samenstelling is van de 4 persoonlijkheidstypen. Zo zou slechts 5% van alle mensen gekenmerkt worden door één persoonlijkheidstype, ongeveer 80% van alle mensen een combinatie hebben van 2 persoonlijkheidstypen en de rest een combinatie van 3 persoonlijkheidstypen.
Om het makkelijker te maken in de omgang, is de 4-deling gekoppeld aan kleuren: rood, geel, groen en blauw. Deze kunnen uitgezet worden op 2 assen:
In dit eerste boek, Omringd door idioten, legt Thomas Erikson eerst de vierdeling uit en wat de verschillende kleuren symboliseren aan gedrag. Of spreken we beter van het ‘aangepast gedrag’ want het gaat om het masker dat we opzetten om in een bepaalde situatie te passen en het zijn de omgevingsfactoren die zorgen dat een persoon (bewust of onbewust) een bepaalde manier van handelen kiest.
Dit laatste maakt dat ieder op een eigen manier handelt en zich gedraagt. Een gedrag dat we vanuit ons eigen als begrijpelijk aanzien of wat we vanuit onze persoonlijkheid ervaren als ‘lastig te begrijpen’, ogenschijnlijk anders, zelfs idioot.
In het boek wordt je aangeleerd hoe je het gedrag van de andere kan herkennen en “categoriseren”. Maar leren gebeurt niet alleen door (passief) kennis op te nemen, je moet er actief mee aan de slag gaan en experimenteren wil je vaardigheid bekomen.
Er wordt een heel hoofdstuk gewijd aan de non-verbale lichaamshouding van de verschillende persoonlijkheidstypen. Vervolgens geeft de auteur aan in welke mate je je kan ‘aanpassen’ om een beter contact te hebben met de andere als deze beschikt over een ander persoonlijkheidstype of een andere combinatie van persoonlijkheidstypen dan jij. Je moet je echter niet laten verdrukken door de andere persoon. Dat kan je doen door de andere persoon te helpen om een beter resultaat te bereiken. In dit laatste geval kan je bijvoorbeeld:
Om een dynamisch sterke groep te creëren is het aangewezen dat er van alle kleuren aanwezig zijn in de groep. Kort door de bocht komt de gele met nieuwe ideeën, neemt de rode beslissingen zal de groene uitvoeren terwijl de blauwe instaat voor de kwaliteitsborging. De samenwerking tussen verschillende kleuren is niet steeds gelijklopend. Zo zullen:
Zelfinzicht is dus belangrijk. Bovendien is het niet altijd makkelijk om de andere persoon te ‘plaatsen’, zeker niet wanneer het een iemand is die en combinatie heeft van 3 persoonlijkheidstypen. Het beste advies is zwijgen en luisteren. Als je toch twijfelt, stel je dan op als een groen persoon.
Denk er aan dat ons gedrag, onze persoonlijkheid zich ook manifesteert in onze manier van schrijven. De rode zal kort en ‘to-the-point’ een mail opstellen terwijl een gele eerder een mail opstelt als een sociale, spontane babbel. De groene persoon zal eerder mild en persoonlijker schrijven terwijl een blauwe het zakelijk houdt met de nodige details.
Verderop geeft de auteur nog mee waar de verschillende persoonlijkheidstypen boos om worden en wat voor hen de stressfactoren en energievreters zijn.
Tenslotte geeft de auteur ook duidelijk aan dat er al een ganse historiek voorafgaat aan wat hij beschrijft in zijn boek(en).
Historisch gezien is een 4-indeling of het gebruik van kleuren niet nieuw. Reeds bij de oude Grieken wist men dat de gezondheid goed is wanneer bloed, gele gal, zwarte gal en slijm in balans zijn. Dus 4 sappen die op volgende wijze kunnen gelinkt worden aan de 4 persoonlijkheidstypen:
Bij de Azteken ging het over de 4 elementen: vuur (ontvlambaar), lucht (luchthartig), aarde (stabiel en zeker) en water (rustig en zelfbewust). Deze kunnen respectievelijk gelinkt worden met rood, geel, groen en blauw.
William Moulton Marston (9 mei 1893 – 2 mei 1947) was een Amerikaanse psycholoog en kan gezien worden als de grondlegger van het DISC-model welk middels Walter Clarkes geïntroduceerd werd. Ook hier werkte men op 2 assen en dus 4 kwadranten:
Ook Insights® (1993) is geïnspireerd op het werk van Carl Gustav Jung. Ze willen aan de hand van hun systeem (Insights Discovery®) de mensen meer inzicht geven in zichzelf en anderen. Hiertoe werken ze eveneens met de 4 basiskleuren (rood, geel, groen en blauw). Zij komen tot 8 primaire basistypen op basis van je eerste en je laagste kleur.
Andere boeken in de reeks:
In de volgende blogs worden de laatste 2 boeken (Omringd door slechte bazen en Omringd door tegenslag) beschreven.
Omringd door idioten: inzicht in de vier gedragstypes (of: Hoe hen te begrijpen die niet begrepen kunnen worden) - Thomas Erikson – 2014, 16e druk 2022 – HarperCollins Holland, Amsterdam – ISBN 978 94 027 1023 6
