Deel 1 van het boek laat je even stilstaan om ‘piekeren’ echt te begrijpen. Het begint al met een definitie.
Piekeren, zich zorgen maken, stress, angst of welk etiket dat je er ook op wilt plakken, het zijn echte problemen met echte gevolgen. Ze hebben allemaal in meer of mindere mate te maken met een gebrek aan emotioneel welzijn. Toch zit er een verschil op de verschillende termen. Piekeren an sich is een vorm van denken die gefocust raakt op een bepaald probleem of uitdaging. Angst is het oncomfortabel gevoel dat ontstaat uit de overtuiging dat er iets slechts gaat gebeuren of dat er iets fout zal lopen. Dit kan stress veroorzaken dat de fysieke reactie van het lichaam is op de waargenomen bedreiging.
Opgelet, het ‘vertrekpunt’ van de cyclus kan bij elk van de 3 liggen.
Door het piekeren kunnen we ons niet even ‘op rust’ zetten. We zijn zodanig met het probleem bezig dat we niet “genieten” van het proces/de reis die we afleggen naar de oplossing/het resultaat. De kost van het piekeren kan verder gaan dan het gebrek aan rust. Soms heeft het een impact op onze relaties, gezondheid, …
Zoals mooi gezegd in het boek: piekeren berooft ons van de energie om te focussen op vandaag om een beter morgen te creëren.
Waarom piekeren we eigenlijk? In het boek worden 9 redenen opgesomd. De meest gekende zijn, volgens mij, de veranderingen en de onzekerheden die op ons afkomen, al dan niet beïnvloed door ons gevoel van competentie en de controle die we er over hebben. Ook je verleden speelt een rol.
Weet dat angst een ‘overlevingsmechanisme’ is dat ons gebracht heeft waar we vandaag staan. Dankzij angst, vanuit het primitieve brein, heeft de oermens weten te overleven. Vandaag hebben we nog steeds dat primitieve brein in ons. Echter, de uitdagingen van vandaag zijn niet meer dezelfde uit de oertijd, zelfs van geheel andere aard. Toch kunnen de vele prikkels die vandaag op ons inwerken wel dezelfde reacties uitlokken zoals onze voorvaderen deze hadden (fight – flight – freeze). Dit primitieve brein, samen met zijn broer het emotionele brein werken heel vaak samen. Het neefje, het rationele brein (neocortex), wordt hierbij al eens buitenspel gezet. In crisissituaties zien we dus vaak dat het primitieve brein zorgt voor de lichamelijke reactie en het emotionele brein het gevoel creëert. Geen van beiden zal, zeker in de beginfase, toelaten dat het rationele brein zijn opinie geeft en invloed uitoefent op hen beiden. Met andere woorden, als het om een potentieel bedreigende situatie gaat, dan zijn onze hersenen gemaakt om eerst actie te ondernemen en dan pas te denken. Je merkt dat men nadien de ondernomen acties zal rationaliseren.
In deel 2 gaat Paul McGee verder en reikt hij enkele hulpmiddelen aan om op een constructieve manier om te gaan met zorgen.
Een manier om het rationele brein te gebruiken is de Triple A-strategie. Aandacht, Analyse en Actie. Bij ‘aandacht’ gaat het om het bewust worden van je piekeren en het onderscheid tussen situationele, anticiperende of residuele stress. Bij de ‘analyse’ zal je trachten het probleem in het juiste perspectief te zien. Dit kan onder andere door na te gaan of je veronderstelling wel klopt (cijfermatig/wetenschappelijk) en/of door je gedachten uit te dagen. Tenslotte kan je op basis van de ‘aandacht’ en zeker je ‘analyse’ overgaan tot (gepaste) ‘actie’.
Een andere manier om het rationele brein te gebruiken is gebaseerd op het werk van Stephen Covey. Binnen onze cirkel van invloed zijn er zaken waarop we impact hebben. Daarbuiten ligt een cirkel van betrokkenheid. Zaken die ons wel beïnvloeden maar waarop we zelf geen impact kunnen uitoefenen. Als je dit nu weet, dan kan je bewust nagaan op welk deel je je wil focussen en waar je je energie wil aan besteden.
In een volgend hoofdstuk gaat Paul McGee aan de slag met ‘verbeelding’. Een fil m in ons hoofd die afgespeeld wordt, maar waarvan we vaak niet beseffen dat we zelf de regie in handen hebben. We kunnen dus invloed uitoefenen op de beelden die afgespeeld worden. Besef goed dat de beelden in ons hoofd onze gevoelens/emoties kunnen beïnvloeden die dan weer zullen bepalen welke acties we al dan niet ondernemen. De resultaten zijn het gevolg van de ondernomen acties. Met andere woorden, verander de beelden en je bekomt andere resultaten. Dit zal zeker een rol spelen wanneer het gaat om ‘anticiperende stress’ waarbij we in ons hoofd beelden oproepen van mogelijke doemscenario’s zonder rationele redenen te hebben dat het sowieso zal mislukken. Misschien dat het juist mislukt omwille van de negatieve beelden (selffulfilling prophecy).
Het voorlaatste hoofdstuk handelt over respect en dan in het bijzonder voor jezelf. Denk hierbij maar aan de gesprekken die we voeren met de gesprekspartner die er steeds is … jij zelf. Hoe vaak zijn we niet in/tegen onszelf aan het praten. En dat gebeurd jammer genoeg niet altijd even gemoedelijk als de gesprekken die we zouden doen met onze beste vriend(in). Wees aardig voor jezelf.
Durf los te laten. Zoals mooi verwoord in het boek: je kan niet beginnen aan het lezen van het volgende hoofdstuk als je het vorige blijft herlezen.
Beweeg voldoende. Dit verbetert je mentaal functioneren, helpt je om te kalmeren, heeft een positieve invloed op zelfbeheersing en zelfdiscipline, ..;
Denk er aan dat je niet goed kan doen voor iedereen. Stop dus met te proberen om iedereen te behagen, je zorgen te maken over wat anderen misschien wel niet zullen denken, … Niet dat ik pleit voor egoïsme/egocentrisme maar wel voor het zich behoeden van het obsessief willen goed doen voor anderen in de hoop zo iets (liefde?) terug te krijgen van die anderen.
In het laatste hoofdstuk ‘Hoe kun je je omgeving vriendelijk maken?’ gaat het vooral over de impact die de omgeving waarin we vertoeven heeft op ons. Het grote gevaar is dat onze omgeving zich geleidelijk aan ‘verziekt’ waardoor dit langzaam proces niet in het oog springt en we er ons niet tijdig tegen wapenen. Wees dus voldoende aandachtig en bewust.
De 5 tips die meegegeven worden in het boek:
Wat hierboven staat is maar een summiere ‘samenvatting’ van wat er in het boek beschreven is. Belangrijk is dat je weet dat je iets aan je piekeren kan doen. Doe de oefeningen/opdrachten die beschreven staan in de boxen ‘Hangmattijd’, volg de tips op en ik garandeer je een pieker-arme toekomst 😊
Ik wens het je in ieder geval van ganser harte toe !
Ophouden met piekeren - Ontdek hoe kleine veranderingen je kunnen helpen om minder te stressen en meer te genieten, Paul McGee, Zuidnederlandse Uitgeverij N.V., 2023, ISBN 978 90 447 6475 8
