De succesvolle ontwikkeling van een persoon is multicausaal. Onderzoekers hebben lang gezocht naar de individuele kenmerken die de kansen van een persoon op een positieve ontwikkeling kunnen veranderen. Dit onderzoek heeft geleid tot constructies die veelbelovend zijn als potentiële voorspellers van positieve ontwikkeling en er is enig bewijs dat suggereert dat ze aanpasbaar zijn.
Maar er is geen consensus over de taxonomie van persoonlijke kwaliteiten, noch is er een consensus over de ontwikkelingskenmerken van deze kwaliteiten. Dit vereist een aantal "ankerpunten" die een gedeeld pad voorwaarts beginnen af te bakenen. We streven ernaar om op dit gebied consensus te bereiken door onze antwoorden op vier belangrijke vragen te geven.
Focus op de overeenkomsten en verschillen in de manier waarop de meeste termen worden geconceptualiseerd. De termen in deze literatuur hebben de neiging om vijf kernkenmerken te delen omdat de persoonlijke kwaliteiten geconceptualiseerd zijn om:
Deze "grote tent" omvat een zeer breed scala aan persoonlijke kwaliteiten, waaronder overtuigingen, attitudes, waarden, motivaties, persoonlijkheidskenmerken en vaardigheden. Recent werd overgegaan van een brede en inclusieve set van persoonlijke kwaliteiten naar, meer in het bijzonder, SEB-vaardigheden, die we hebben gedefinieerd als het vermogen om sociale relaties te onderhouden, emoties te reguleren en doel- & leergericht gedrag te beheren.
SEB-vaardigheden zijn geen eigenschappen, of het "gemiddelde" of "typische" gedrag van een persoon in een domein. We definiëren SEB-vaardigheden als capaciteiten, of hoe iemand in staat is zich te gedragen wanneer de situatie daarom vraagt.
In onze conceptualisering omvatten SEB-vaardigheden een diverse reeks gedragingen, waaronder bijvoorbeeld hoe mensen sociaal omgaan en samenwerken, hoe ze hun emoties beheren en moduleren, en hoe ze werken aan het volbrengen van taken op kortere termijn en doelen op langere termijn.
Als er al meer dan honderd taxonomieën zijn voor SEB-vaardigheden en aanverwante concepten, waarom zou je er dan nog een introduceren? Ten eerste moet een consensustaxonomie alomvattend zijn en rekening houden met het brede scala aan vaardigheden die verband houden met succes. Ten tweede moet een consensustaxonomie evidence-based zijn.
Relevant voor de eis van volledigheid, bieden de Big Five een breed conceptueel en empirisch kader voor het bestuderen van menselijk gedrag. De Big Five bieden ook een voldoende wetenschappelijke basis. Onderzoek van de vroege kinderjaren tot de ouderdom heeft aangetoond dat de Big Five een nuttige taxonomie vormen voor het samenvatten van de karakteristieke gedachten, gevoelens en gedragingen van mensen in een breed scala van wereldwijde culturele contexten. We pleiten ervoor om deze taxonomie aan te passen door een ‘op eigenschappen gebaseerde conceptualisering’ te vervangen door een ‘op vaardigheden gebaseerde conceptualisering’.
Om hiermee een begin te maken, hebben we een conceptueel kader en beoordelingskader ontwikkeld van 32 specifieke SEB-vaardigheden, verdeeld over vijf domeinen. Conceptueel gezien omvatten de vijf domeinen van SEB-vaardigheden die we voorstellen:
De vijf SEB-vaardigheidsdomeinen zijn geen rigide, exclusieve categorieën, maar omvatten interstitiële en samengestelde vaardigheden op het snijvlak van twee of meer brede domeinen.
Een veelbelovende manier om capaciteiten efficiënt te beoordelen, is door gebruik te maken van vaardigheidsinventarisaties: vragenlijstmetingen waarbij elk item een specifieke sociale, emotionele of gedragsvaardigheid vertegenwoordigt. De BESSI biedt een betrouwbare en valide beoordeling van SEB-vaardigheidsdomeinen en -facetten.
De adolescentie is een periode van duidelijke overgangen in meerdere domeinen. Om met succes door die overgangen te navigeren, moeten jongeren een breed scala aan complexe, nieuw ontwikkelende vaardigheden gebruiken.
Veranderingen in het 'sociale brein' stellen adolescenten in staat zich meer bewust te worden van sociale signalen, gevoeliger te worden voor de emotionele toestanden van anderen en zich meer bewust te worden van hun eigen sociale status. De belangrijkste ontwikkelingstaken in deze levensperiode zijn onder meer het voltooien van een opleiding, het kiezen van een carrière, het vinden van een romantische partner, het ontwikkelen van gezonde gewoonten, het aangaan van hechte vriendschappen en het betrokken raken bij de gemeenschap.
De vier vaardigheden die we hier belichten, hebben een duidelijke oorsprong in de cognitieve overgangen van de adolescentie, waardoor deze vaardigheden 'mogelijk' zijn, evenals duidelijke sociale implicaties, waardoor ze 'cruciaal' zijn.
Cognitieve overgangen
De cognitieve vooruitgang van de adolescentie is geworteld in de neurobiologische veranderingen van de puberteit. De nieuw prominente cognitieve vaardigheden van adolescenten die overeenkomen met de opkomst van de 4 volgende SEB-vaardigheden worden kort besproken:
Vaardigheid om perspectief te nemen wordt gedefinieerd als het vermogen om de gedachten en gevoelens van andere mensen te begrijpen. Adolescenten zijn beter in staat om subtiele veranderingen in de gezichtsuitdrukkingen van anderen te herkennen en zijn meer op de hoogte van de mentale toestand van anderen.
Wat betreft abstracte denkvaardigheid, het vermogen om zich bezig te houden met abstracte ideeën, kunnen adolescenten kritisch omgaan met abstracte onderwerpen zoals politiek en religie, en in relativistische termen denken. Deze vooruitgang in cognitie leidt tot complexere morele redeneervaardigheden.
Via robuust onderzoek worden voor impulsregulatie, het vermogen om opzettelijk impulsen te remmen, en doelregulatie, het vermogen om duidelijke en ambitieuze doelen voor zichzelf te stellen, de zelfmanagementcapaciteiten gekoppeld aan structurele en functionele veranderingen in de prefrontale cortex tijdens de adolescentie. Vooruitgang in planning en zelfmanagement, naast een toename van de toekomstoriëntatie, maken het mogelijk om doelen te stellen en na te streven.
Sociale transities
De opkomst van een breed scala aan SEB-vaardigheden helpt adolescenten om met succes over te stappen naar de status, rollen en verantwoordelijkheden van volwassenen.
Intieme relaties aangaan: interpersoonlijke relaties, vooral met leeftijdsgenoten, staan centraal in het leven van de adolescenten. De kwaliteit van relaties met leeftijdsgenoten, ouders en belangrijke anderen houdt verband met onmiddellijke voordelen in het leven van adolescenten. Het gebruik van perspectiefnemende vaardigheden tijdens de adolescentie leidt tot meer intieme en bevredigende relaties met vrienden en familie.
Betrokkenheid bij de grotere gemeenschap: het gebruik van abstracte denkvaardigheden in combinatie met vooruitgang in moreel en prosociaal redeneren stelt adolescenten in staat kritisch en diep na te denken over hun rol binnen de grotere gemeenschap.
Ontwikkelen en onderhouden van gezonde gewoonten: maatschappelijke betrokkenheid wordt een ontwikkelingsmogelijkheid tijdens de adolescentie, ook omdat adolescenten meer autonomie hebben om hun gedrag te sturen. Het zelfmanagement van adolescenten moet de impulsregulatievaardigheden benutten wanneer ze een keuze moeten maken tussen hun bijvoorbeeld huiswerk maken en sociale media checken of een voedzame snack kiezen boven junkfood. Het aanscherpen van de vaardigheid om te weerstaan aan verleidingen kan bijzonder belangrijk zijn voor adolescenten met een hoge gevoeligheid voor beloningen en sensaties.
Plannen van voortgezet onderwijs en een toekomstige carrière: voor veel adolescenten is prestatie de meest in het oog springende taak. Naarmate adolescenten de overgang van school naar de werkvloer naderen, beginnen ze zichzelf te definiëren en hun eigen ontwikkeling te sturen door middel van hun doelen. Aspiraties en verwachtingen dienen als een eerste stap in de richting van een doel, maar zorgen er niet voor dat het doel wordt bereikt. Doelregulering kan vooral belangrijk zijn bij tegenslagen.
Wij zijn van mening dat zorgvuldig getimede interventies voor adolescenten, gericht op de precieze SEB-vaardigheden nodig om een kritieke uitdaging aan te gaan, effectief zijn. In sommige gevallen zelfs beter dan interventies bij jonge kinderen gericht op de fundamentele ontwikkelingskenmerken van diezelfde vaardigheden.
Napolitano CM, Sewell MN, Yoon HJ, Soto CJ and Roberts BW (2021) - Social, Emotional, and Behavioral Skills: An Integrative Model of the Skills Associated With Success During Adolescence and Across the Life Span. - Front. Educ. 6:679561., doi: 10.3389/feduc.2021.679561
