Kwestie van direct duidelijk te zijn: een gewoonte is een routine of gedrag dat regelmatig herhaald wordt en, in veel gevallen, automatisch is.
Een verandering die in eerste instantie klein en onbelangrijk lijkt, kan opmerkelijke resultaten opleveren, zeker als je bereid bent om ze jarenlang vol te houden. Bovendien zal een kleine verbetering die je frequent toepast, op langere termijn leiden tot een grote winst. Start je op 1 en verbeter je elke dag met 1%, dan heb je na een jaar 37,78.
Let wel op, dit werkt ook in de andere richting. Start je op 1 en doe je elke dag 1% slechter, dan heb je na een jaar slechts 0,03 over (dus eigenlijk niets).
Een gewoonte is dus de samengestelde rente van de zelfverbetering. Geef het dus tijd om het resultaat exponentieel te zien groeien. Het verloopt dus niet lineair, in het begin zal je dus ondanks je inspanningen slechts weinig verandering zien. Maar hou vol en deze zal des te meer zichtbaar worden.
Richt je niet direct op een (eind)doel want dat is het behandelen van een symptoom. Denk daarentegen na over de methode om tot het doel te komen en verbeter deze methode gaandeweg. Het (gewenste of nog beter, het voor jou juiste) doel zal je dan sowieso bereiken en zal een tussenstap zijn om het probleem aan te pakken in zijn geheel.
Je identiteit bepaalt je gedrag en gewoontes. Maar anderzijds bepalen je gewoontes ook je identiteit. De tussenliggende 'schil' zijn de processen. Je kan je gewoontes aanpassen door je te richten op wat je wil bereiken (resultaatgericht) of door je te focussen op wie je wil zijn (identiteitsgericht).
Hoe komt het nu dat gedrag zich omzet in een gewoonte? Dit heeft te maken met het al dan niet beloond worden van dat gedrag. Bij positieve consequenties zal het gedrag herhaald worden, bij negatieve consequenties niet.
Doordat er gewoontes ontstaan, kunnen we bepaald gedrag automatisch stellen en kunnen dus eenvoudige, vaak voorkomende problemen makkelijk aangepakt worden (zie ook de blog over de 2 denksystemen)
James heeft een vierstappenplan van gewoontes (aanleiding, verlangen, reactie en beloning) opgesteld alsook de 4 er uit voort komende wetten. De 4 stappen vormen een cyclisch proces waarbij aanwijzing en verlangen behoren tot een 'probleemfase', reactie en beloning behoren tot de 'oplossingsfase'.
De aanwijzing zet je hersenen ertoe aan om een bepaald gedrag in gang te zetten omdat er een beloning voorspeld wordt.
! Een aanwijzing betekent niets zolang er geen betekenis aan gegeven is door het individu.
Verlangens zijn de tweede stap en vormen de motiverende kracht achter elke gewoonte. Als er geen verlangen is, dan is er geen reden tot verandering.
! Een verlangen is individueel verschillend.
Vervolgens is er de stap van actie welke de gewoonte is die je hebt en die de vorm aanneemt van gedachte of handeling
! De actie is afhankelijk van de mate van motivatie en de hoeveelheid wrijving tussen huidige situatie en gewenste situatie.
Tenslotte is er de beloning welke het uiteindelijk doel vormt van de gewoonte. Deze beloning geeft dus voldoening en we leren er iets uit.
! Een fijn gevoel of teleurstelling zijn het terugkoppelingsmechanisme naar je hersenen waardoor de gewoonte herhaald of afgeleerd wordt.
De 4 stappen zijn allen nodig om tot een gewoonte te komen.
Als je dit vertaald naar de 4 wetten, dan kom je tot onderstaande:
Om slechte gewoonten af te leren moet je net het tegenovergestelde doen.
Enkele zaken om dit te realiseren:
Belangrijk om weten: iedereen is in staat om zijn/haar gewoontes aan te passen en te verbeteren. Pak het niet te drastisch aan en verwacht niet van vandaag op morgen een (spectaculaire) verandering. Een gewoonte heeft tijd nodig om in je hersenen een pad te banen waardoor het steeds makkelijker zal worden om via dat pad op weg te gaan.
Elementaire gewoontes - James Clear - Lev boeken - 2018 (6e druk, 2022) - ISBN 978 94 005 1141 5
